cursus
Meesterwerk onder de loep
Toen Fjodor Dostojevski 58 jaar oud was, publiceerde hij het eerste deel van De broers Karamazov. Een jaar later volgde deel twee. Het is zijn laatste roman, die overal ter wereld geroemd wordt als zijn grootste, meest omvattende meesterwerk. Het is een dikke pil waar zoveel inzit, dat je er als goede lezer meerdere keren lezen voor nodig hebt om het te doorgronden. Daarom heb ik een cursus bedacht, waarin we met elkaar deze 19e eeuwse roman over het slecht functionerende ‘rare’ gezin Karamazov eens onder de loep nemen. Omdat het zo leuk is om samen te lezen, te herlezen en erover in gesprek te gaan. En om zo via de literatuur virtueel op reis te gaan naar het 19e eeuwse Rusland.
De vraag naar het kwaad
De roman biedt veel gespreksstof. Onderwerpen die in de bijeenkomsten zeker aan bod komen: de ingewikkelde familie-relatie tussen de leeghoofdige en banale vader en zijn drie zoons, de bediende die zijn bastaardzoon blijkt, de intriges rond de vrouwen die de hartstochten van de mannen flink opstoken en de verwikkelingen rond de moord op de vader. Grote thema’s zijn prachtig uitgewerkt: belangrijk is de rol van het kwaad en de rol van het geloof. Hoe kan het dat er zoveel kwaad is in de wereld als je gelooft dat God bestaat? Laat God dat zomaar toe? Waarom? Andere thema’s die we zullen bespreken zijn: de verschillende vormen van liefde, de verschillende ‘goede’ karakters in de roman, het verval van het gezin, de rol van geld en niet te vergeten de vadermoord. Het is lang onduidelijk in de roman wie nu eigenlijk schuldig is aan de moord op vader Karamazov. Er vindt ook een rechtszaak plaats. Maar wordt daar wel de juiste persoon berecht? Natuurlijk bespreken we ook het persoonlijke leven van Fjodor Dostojevski en lezen we fragmenten uit zijn dagboek en zijn brieven als achtergrondmateriaal.
Doel
In deze cursus maakt u kennis (of hernieuwt u de kennismaking) met de roman De broers Karamazov van Fjodor Dostojevski en met het leven van de schrijver die tot de grootste Russische schrijvers van de 19e eeuw gerekend wordt.
Opbouw
De cursus bestaat uit vijf bijeenkomsten die elk gewijd zijn aan een aantal hoofdstukken en een of meerdere aspecten van de roman en schrijver. In het eerste college bespreken we de compositie in grote lijnen, we maken kennis met de hoofdpersonen, met de schurkachtige vader die voortdurend heibel schopt en schandalen veroorzaakt. En met de drie heel verschillende zonen Karamazov: de rationele Ivan, de impulsieve Dmitri en de onschuldige Aljosja. 
We lezen enkele fragmenten uit de eerste hoofdstukken. Er is aandacht voor het stadje waar de roman zich afspeelt. In de bijeenkomsten daarna komen de volgende hoofdstukken en andere aspecten aan bod. We bespreken de ideeën van de middelste zoon Ivan, die niet in God gelooft en de door hem geschreven legende over De Grootinquisiteur. We bekijken wat de lakei Smerdjakov – de bastaardzoon – in zijn schild voert. Verschillende vrouwen komen in de roman voor, elk met hun eigen (vaak fatale, soms positieve) invloed op het gezin Karamazov. Ook gaan we in op het portret dat Dostojevski geeft van de oude wijze monnik Zosima en die wijze lessen geefft die ook nu nog actueel zijn. We bekijken hoe de roman tot inspiratie werd voor andere kunstenaars: illustratoren en filmregisseurs. Kunstenaars leggen bij hun versie een eigen accent en link naar de actualiteit en zijn soms beeldbepalend voor een bepaald tijdperk. De oude Amerikaanse film The Brothers Karamazov met Yul Brynner is daar een heel goed voorbeeld van.
Werkwijze
U leest ter voorbereiding op een college een aantal hoofdstukken uit de roman. Als hulp krijgt u daarvoor ook een samenvatting en een leesopdracht van mij. Tijdens elk college bied ik u achtergrondinformatie en ik stimuleer u om naar aanleiding van de gelezen hoofdstukken uw ideeën over de roman met elkaar uit te wisselen.
