Cursus
Land van mythen & verhalen
De Russische dichters Poesjkin en Lermontov hebben de Kaukasus in de vroege 19e eeuw ontdekt. Als romantici werden ze aangetrokken door de exotische natuur en cultuur in Georgië en Armenië. De hoge woeste besneeuwde bergen, de wilde nomade meisjes, de vrijheidsstrijd van de Kaukasische bergbewoners tegen de imperialistische Russische tsaar, dit alles werd stof voor hun gedichten. Begin 20e eeuw reisde Paustovski naar Tbilisi en ontmoette daar de plaatselijke schilders waaronder de wonderbaarlijke schilder Pirosmani. We stappen in de voetsporen van dichters, schrijvers, kunstenaars om Georgië en Armenië beter te leren kennen. Ook lezen we werk van moderne Georgische en Armeense schrijvers en dichters en beluisteren we liederen uit deze landen.
De vrijheid van de bergbewoners en de aardse kleuren van het landschap
Een van de interessante verhalen is dat de jonge Tolstoj als officier in het tsaristische leger tegen de opstandige mohammedaanse bergvolkeren diende. Zijn bewondering voor de trotse, vrijheidslievende bergbewoners én zijn afkeer van de hypocriete Russische aristocratische salons in Tbilisi verwerkte hij in enkele verhalen. Ook nu nog is het interessant om deze verhalen te lezen om beter te begrijpen waar de wortels liggen van de conflicten en de koloniale relatie tussen machthebbers in Rusland en de vrijheidslievende bergbewoners. In de 20e eeuw bleef de Kaukasus grote aantrekkingskracht uitoefenen op Russische schrijvers en dichters. Dankzij een hoge sovjetbureaucraat mocht Osip Mandelstam met zijn vrouw in de jaren ’30 een reis door Armenië maken.
Hij bezong de aardse kleuren van het Armeense landschap, de besnorde forellen in het meer van Sevan, de bijzonderheden van de stad Jerevan en van de Armeense taal. Ook schreef hij impressionistische proza-schetsen over Armenië. Hij werd er eigenlijk op uitgestuurd om een realistisch loflied te zingen over de industriële projecten van Stalin, maar dat mislukte. Als bewonderaar van Mandelstams proza kunnen we er alleen maar blij om zijn. Bij Paustovski en Grossman vindt u juweeltjes van verhalen over hun ontmoetingen met Armeniërs en Georgiërs. De roman Ali en Nino van de schrijver Koerban Said lijkt wel een reisgids, zo levendig en beeldend wordt in die roman bijvoorbeeld over de gang van zaken in de badhuizen in Tbilisi geschreven. Tenslotte zal er ook aandacht zijn voor het recente werk over Georgië, bijv. van de schrijfster Nino Haratischwili. Zij geeft in prachtige portretten weer hoe het is om als jongere op te groeien in post-sovjet Georgië.
Doel
In deze cursus maken we een virtuele reis door Armenië en Georgië. Van de Bijbelse berg Ararat, via de hoofdstad Jerevan naar het meer van Sevan. En in Georgië langs de Georgische Militaire Hoofdweg naar Tbilisi en van Tbilisi naar het landgoed Tsinandali in de wijnprovincie Kachetië. We lezen gedichten, fragmenten van verhalen en romans van schrijvers en dichters als Aleksandr Poesjkin, Michail Lermontov, Ljev Tolstoj, Osip Mandelstam, Vasili Grossman, Konstantin Paustovski, Koerban Said en van een aantal moderne Georgische schrijvers. Het caleidoscopische portret via de literatuur wordt gecomplementeerd door schilderijen van Pirosmani en filmfragmenten van de cineast Paradzjanov.
Opbouw
De cursus bestaat uit vijf colleges. In elk college staat een dichter of schrijver én een literaire plek centraal. In de eerste colleges staat Armenië centraal, daarna komt Georgië aan de beurt. We leren over de geschiedenis en cultuur van de verschillende regio’s en krijgen een beeld van het adembenemende natuurschoon van de valleien en de Kaukasische bergen.
Werkwijze
U leest ter voorbereiding op een college enkele fragmenten uit de te bespreken literaire werken. Als hulp krijgt u daarvoor een leesopdracht van mij. Tijdens elk college bied ik u achtergrondinformatie over de culturele en geografische context, de geschiedenis, de schrijvers, het gelezen werk, en ik stimuleer u om leeservaringen met elkaar uit te wisselen.
