cursus
Boelgakov – een klassieke ‘Rus’
Michail Boelgakov (1891-1940) wordt gezien als een van de grootste schrijvers van de 20e-eeuwse Russische literatuur. Hij schreef – aanvankelijk als broodschrijver – korte verhalen, komische schetsen, satirische novellen, vernieuwende toneelstukken en meeslepende romans. In zijn romans en satirische verhalen nam hij het chronische woningtekort en het leven in de communale woning in het Moskou van jaren ’20 op de korrel. In de novelle Hondenhart maakte hij de pogingen van het sovjet-regime om de nieuwe mens te creëren op onnavolgbare wijze belachelijk.
Satire en universele thema’s
Tijdens zijn leven werd hem het schrijven praktisch onmogelijk gemaakt en daarna werd zijn werk zwaar gecensureerd. Zijn belangrijkste roman De Meester en Margarita werd pas ruim 20 jaar na zijn dood in 1967 – in gecensureerde versie – voor het eerst in Rusland uitgebracht. Hierin laat hij de duivel met zijn kompanen in het Moskou van de 30-er jaren op bezoek komen en verweeft hij dit duivels-verhaal met het verhaal van Jezus die berecht wordt door Pontius Pilatus én met een liefdesgeschiedenis. Hij verweeft satire met grote universele thema’s zoals Wat is waarheid? Wie is schuldig? Wat is goed en kwaad? en werkt verschillende verhaallijnen op onnavolgbare wijze uit.

Deze publicatie van de roman, hoe gemankeerd ook, is het begin van zijn grote postume roem. Later, tijdens de Perestrojka en na de val van de sovjetunie, wordt ook zijn andere werk gepubliceerd. Zijn levendige fantasie en komische stijl, de herkenbare, grappige personages, de absurde scènes, de geweldige dialogen en de vaart in zijn verhalen en romans bezorgen de Russische lezer – van arbeider tot hoogleraar – eindeloos veel plezier. Diverse personages uit zijn werk hebben de status van popster, net als Boelgakov zelf. Ook in het Westen sloeg zijn werk in als een bom. De Meester en Margarita werd een bestseller en de satirische novellen, Hondenhart en De Eieren der Rampspoed, werden en zijn populair bij zijn bewonderaars over de hele wereld. Zijn werk is in tal van talen vertaald.

Doel
In deze colleges staat het belangrijkste werk van Boelgakov in de breedte centraal. We beperken ons dus niet alleen tot De Meester en Margarita, maar maken een verkenningsreis door zijn oeuvre, lezen fragmenten uit verschillende verhalen, novellen, romans, en we bespreken thema’s en motieven, sleutelscenes en proberen zo zijn ontwikkeling als schrijver te duiden.
Opbouw
De cursus bestaat uit vijf colleges. Op elk college wordt een van de werken aan de hand van fragmenten besproken. In ieder geval komen de volgende werken aan bod: Djavoliade, Hondenhart, De Eieren der Rampspoed, De Witte Garde en De Meester en Margarita.

Werkwijze
U leest ter voorbereiding op een college enkele fragmenten uit de te bespreken literaire werken. Als hulp krijgt u daarvoor een leesopdracht van mij. Tijdens elk college bied ik u achtergrondinformatie over de culturele en geografische context, de geschiedenis, de literaire plekken waar een verhaal of roman zich afspeelt, over het leven van de schrijver, het gelezen werk, en ik stimuleer u om leeservaringen met elkaar uit te wisselen.